Tên khoa học: Coffea spp., Rubiaceae(họ Cà phê).
Ở Việt Nam chủ yếu có 3 loài: Coffea arabica L. (Cà phê chè, Cà phê Arabica); Coffea canephora Pierre ex Froeh. (C. robusta Chev. – Cà phê vối, Cà phê Robusta); Coffea dewevrei Willd. et Dur. (C. excelsa Chev. – Cà phê mít, Cà phê Excelsa).
Mô tả cây : Cây thân gỗ, cao khoảng 1-2 m (cà phê chè), 2-3 m (cà phê vối), 4-8 m (cà phê mít). Cành non hơi vuông; lá đơn, mọc đối, có lá kèm hình tam giác đặc biệt; hoa màu trắng thơm dịu, lưỡng tính, mọc thành chùm dày đặc tạo thành vòng ở nách lá. Quả hạch, hình cầu hơi bầu dục, khi non có màu xanh sau đó chuyển sang màu vàng lục rồi đỏ, khi chín có màu đỏ sậm hay đỏ tím; khi khô vỏ có màu đen; bên trong là 1 lớp thịt quả mỏng màu vàng, ngọt, nhớt; trong cùng là 2 hạt dính nhau phía trong theo 1 mặt phẳng, phía ngoài cong. Mặt phẳng của mỗi hạt có 1 rãnh dọc rất đặc biệt.
Phân bố, sinh thái: Cây có nguồn gốc Bắc Phi, hiện được trồng nhiều ở các nước Nam Mỹ, Nam Á. Ở Việt Nam, Cà phê được trồng nhiều ở các vùng đất bazan như Tây nguyên, Lâm Đồng và miền Đông Nam bộ.
Bộ phận dùng, thu hái và chế biến: Hạt phơi khô của quả đã chín (Semen Coffeae). Hạt được thu bằng cách xay bỏ vỏ quả chín (xay quả tươi hoặc quả đã phơi khô).
Thành phần hóa học: Hạt có alkaloid: cafein (khoảng 2-3%), theobromin, theophyllin, monomethyl xanthin. Ngoài ra còn có các dẫn chất acid caffeoylquinic (acid chlorogenic, feruloylquinic, p-coumaroylquinic,….).
Tác dụng dược lý: Cà phê có tác dụng kích thích thần kinh, tăng hoạt động của tim, co mạch, lợi tiểu, kích thích tiêu hóa, kháng khuẩn, chống oxy hóa…Cafein có tác dụng trợ tim và lợi tiểu nhẹ, kích thích thần kinh, gây mất ngủ (dùng quá liều lại gây ức chế thần kinh).
Công dụng và cách dùng: Cà phê tươi: giã nát ngâm rượu uống trị tê thấp; Cà phê rang: Sắc nước sôi uống có tác dụng kích thích thần kinh (gây mất ngủ), trợ tim, lợi tiểu, còn dùng để giải ngộ độc thuốc phiện, rượu.; Lá cà phê: Sắc nước uống có tác dụng trợ tiêu hóa, chữa phù thũng
